Dit focussen op één ding is alsof je iets onder een vergrootglas legt, je ziet het helder en tot in detail. Je ervaart datgene waar je op focust intenser en je kunt details heel precies en nauwkeurig bekijken. Je kunt analyseren en bedenken hoe het samenhangt met andere delen en wat je er mee kunt doen.  Maar terwijl je focust ervaar je niet hoe het samenhangt met de omgeving, de context. Dat kun je wel bedenken, maar je ziet en ervaart het niet.

In deze vernauwde vorm van aandacht ervaar je de werkelijkheid als een verzameling van los van elkaar staande objecten en je ervaart jezelf ook als losstaand, in zekere zin gescheiden, van de rest van de werkelijkheid. Je houdt de aandacht bij één ding met uitsluiting van al het andere.

Versplintering

Deze vorm van waarneming gaat samen met een wereldbeeld waarin je alles in compartimenten verdeeld. Dat leidt tot specialistische kennis van onderdelen van de werkelijkheid. Maar het overzicht en het begrip van de samenhang van het geheel wordt niet goed meer gezien.We noemen dat een reductionistisch wereldbeeld. Het is sinds de 16e eeuw steeds meer het fundament van het wereldbeeld geworden in onze westerse cultuur.

Dit uitsluiten van alles buiten je focus, om zo een enkel aspect van je ervaring uit te vergroten, vraagt inspanning. Deze manier van aandachtig zijn kost dus energie en gaat gepaard met spanning in je hele fysiologie.

Verslaafd aan vernauwde aandacht

Natuurlijk kun je niet de hele dag op deze manier gefocust zijn. Dat is veel te vermoeiend. Bovendien verlies je daarmee het zicht op het grote geheel en je voelt je niet meer verbonden. Het is nodig om ook te ontspannen. 

Maar toch blijken we het grootste deel van de dag zo te focussen. Het is bij de meesten van ons een gewoonte geworden. Je kunt in onze samenleving wel zeggen dat we verslaafd zijn aan een gefocuste vernauwde aandacht.

Als je aandacht meer opent dan kun je het object inclusief de omgeving als een geheel zien en zie je de samenhang tussen de verschillende objecten. Wanneer je de aandacht volkomen opent dan ervaar je de werkelijkheid als een geheel, en wanneer aandacht tegelijk geabsorbeerd is, ervaar je jezelf als één met dat geheel. Open aandacht is moeiteloos. Het denken verstilt en je ontspant en rust als het ware in dit moment. 

Er is niet een vorm van aandacht beter dan de ander. Ze hebben verschillende functies. Maar het is een zegen als je soepel kunt schakelen tussen verschillende vormen van aandacht. Aandachts flexibiliteit, dat ontwikkel je in de Open Focus training.